Spotkanie z przedstawicielami Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
Chronimy mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Relacja z roboczego spotkania z przedstawicielami Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).
Działające przy OBWE Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) jest jedną z głównych organizacji praw człowieka na świecie. ODIHR, mające swoją siedzibę w Warszawie, jest instytucją praw człowieka należącą do Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) – największej na świecie regionalnej organizacji zajmującej się kwestiami bezpieczeństwa. ODIHR wspiera państwa członkowskie OBWE „w zapewnianiu pełnego poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, przestrzeganiu zasad praworządności, propagowaniu zasad demokracji oraz .świadczeniu pomocy w budowaniu, umacnianiu i ochronie instytucji demokratycznych, a także inicjowaniu działań na rzecz tolerancji w społeczeństwie” (Dokument Helsiński 1992 r.).
W dniu 4 lipca br. w siedzibie KGP odbyło się spotkanie robocze, które zostało wywołane przez przedstawicieli ODIHR OBWE. Eksperci i ekspertka zainteresowani byli sytuacją społeczności romskiej w Polsce, w kontekście działań Policji, ale także szerszej administracji państwa – resortów odpowiedzialnych za kwestie romskie w Polsce. Gośćmi byli Cristi Miahlache, jako szef delegacji oraz Beata Bislim Olahowa i Jashar Jasharov, eksperci tematyczni do spraw Romów i Sinti. Eksperci, w kontekście Romów, zainteresowani byli między innymi perspektywą wymiany doświadczeń z polską Policją w zakresie pomysłów i rozwiązań na rzecz budowy porozumienia i budowy zaufania między wspomnianymi grupami etnicznymi a Policją. Poddany został pod dyskusję, z pozytywnym dla stron efektem, pomysł na realizację programu „Effective and Human Rights-Compliant Policing in Roma and Sinti Communities”, skierowanego do policjantów liniowych. Eksperci dopytywali także o perspektywę dalszej współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w zakresie edukacji policjantów. W tym zakresie otrzymali odpowiedź, że POLIN jest dla Policji parterem strategicznym, z wielki potencjałem i doświadczeniem, zatem już w chwili obecnej przygotowywana jest odpowiedź do Muzeum „Deklaracja współpracy” w obszarze edukacji z zakresu przestępstw z nienawiści, ksenofobii, radykalizacji, dyskryminacji, z uwzględnieniem komponentu opartego o sytuację związaną z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.
Insp. Krzysztof Łaszkiewicz wprowadził ekspertów i ekspertkę w tematykę romską w Polsce widzianą z perspektywy Policji. Zaznaczył, że dla Policji słowo Romowie, to istotne uogólnienie ponieważ w Polsce, w różnych regionach, w skupiskach i rozproszeniach, w różnych warunkach materialnych, organizacjach społecznych, dialektów języka romani, zamieszkuje kilka grup etnicznych np. Polska Roma, Kełderasze, Lowarzy, czy Bergitka Roma. Stwierdził, że te kwestie mają istotne znaczenie dla Policji, by nie lokować tych grup w jedną „kategorię”, bo każda z nich stanowi inne wyzwanie dla państwa polskiego, w tym Policji. Zaznaczył przy tym, że odnotowana oficjalnie przestępczość z nienawiści wymierzona przeciwko Romom, ma charakter marginalny, ale dodał że nie wolno tego zjawiska relatywizować. W zakresie relacji Policji z Romami, zaznaczył że mówimy o obywatelach polskich, którzy mają swoją reprezentację w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Wiele lat temu przedstawiciele Romów wskazywali na stosowane przez niektórych policjantów przypadków tzw. profilowania etnicznego. W praktyce polegało to na stereotypowym, automatycznym kojarzeniu jakiegoś czynu przestępczego z grupą Romów, pomimo tego że żadne poszlaki na to nie wskazywały. Działania edukacyjne w tym zakresie raczej odniosły skutek ponieważ Policja na ogół nie jest już dopraszana w tych kwestiach do udziału w Komisji, a skargi w istocie nie są odnotowywane. Wspomniał, że Policja jest bardzo otwarta na zatrudnienie polskich Romów. Agendy krajowe i międzynarodowe nie uznają polskiej Policji za przejawiającej cechy rasistowskie. Insp. Łaszkiewicz zaprezentował i wręczył egzemplarze broszur o tematyce romskiej opracowanych w ramach projektu „Edukacja antydyskryminacyjna dla grup zawodowych w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN – program follow-up”, wspólnie z przedstawicielami Muzeum Historii Żydów Polskich Polin oraz Fundacji Dialog Pheniben. Policyjny zespół ekspercki opracował materiały edukacyjne o tematyce romskiej o nazwie. „Romowie. Przewodnik dla Policji”.
Przewodnik znajdziesz tutaj: Materiały edukacyjne o tematyce romskiej i żydowskiej
Pośród wielu innych tematów i zapewnień insp. Łaszkiewicz zadeklarował pełną współpracę z ODIHR OBWE w zakresie edukacyjnym, ale i każdy innym niezbędnym. Przy tej okazji wspomniał, że polska Policja kieruje się doświadczeniem, wyobraźnią co do przyszłości. Stwierdził, że Romowie w Polsce chronieni są ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych, ale dotyczy ona obywateli polskich. Między innymi dlatego w chwili obecnej trwa procedura ustanawiania Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Kontaktów z Cudzoziemcami. Ułatwi to na przykład wsparcie w potrzebie na dla Romów z Ukrainy i innych krajów. Wspomniał też, że Pan Tomasz Siemoniak, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zatwierdził w czerwcu br. dokument strategiczny dla działów administracji rządowej, w którym jednym z 6 priorytetów jest ten o nazwie: Zachowanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, na 2025 rok.
Obecna na spotkaniu mł. insp. Dorota Dąbrowska-Babor z Biura Prewencji KGP w sposób profesjonalny uzupełniła wypowiedź o działaniach profilaktycznych na rzecz społeczności romskiej i nie tylko. Przestawiła zasady pracy profilaktycznej w Policji, zasady i tryb szkolenia profilaktyków policyjnych. Główną uwagę skupiła na kontynuowaniu realizacji Planu działań Policji na lata 2018 - 2021 w zakresie przeciwdziałania propagowaniu faszyzmu i innych ustrojów totalitarnych oraz przestępstwom nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, na lata 2022-2025. Zwróciła uwagę na fakt, że z ofertą profilaktyków policyjnych tylko w 2023 roku spotkało się około pól miliona Polek i Polaków, w ramach setek spotkań i różnych aktywności prewencyjnych.
Równie przekonywująco do zagadnienia odniosła się do zagadnienia kom. Karolina Bączek-Pyszczek z Biura Kryminalnego KGP, która w ramach całej Policji koordynuje zagadnienie walki z przestępczością z nienawiści. Nie sposób było omijać kwestie problemowe, dlatego zwróciła uwagę, że w komunikacji procesowej, czasem wyzwaniem są tłumacze języka romskiego, których brakuje. Opowiedziała jakościowym gromadzeniu danych statystycznych poza KSIP (także dla ODIHR), co pozwala w pełni monitorować skalę zjawiska nienawistnej przestępczości w Polsce, tworzyć jej geografię, oceniać dynamikę. Zapowiedziała kontynuację policyjnych warsztatów eksperckich w tej dziedzinie dla regionalnych koordynatorów PZ. Najbliższe odbędą się na Pomorzu blisko jesieni i będą one gościły wybitnych ekspertów i praktyków z zakresu PZ.
Strona policyjna wyraziła wielkie oczekiwanie na wsparcie przez ODIHR szkoleniami i materiałami edukacyjnymi w dyskutowanym obszarze, a ODIHR zapewnił o chęci współpracy z Policją.
Tekst i zdjęcia: insp. Krzysztof Łaszkiewicz – Pełnomocnik KGP ds. Ochrony Praw Człowieka
