Martin Luther King w walce o prawa człowieka
Walka z segregacją rasową nie byłaby tak silna i konsekwentna, gdyby nie ważne postacie historyczne, do których niewątpliwie zalicza się Martin Luther King.
Prof. dr hab. Bohdan Szklarski: „Powiedzieć, że Martin Luther King był dobrym mówcą to jak rzec, iż Michał Anioł był rzeźbiarzem, a Rembrandt malował obrazy. Sztukę operowania słowami dr King doprowadził niemalże do doskonałości. Emocje, wartości, pragnienia, żale, usprawiedliwienia, a nawet przestrogi, przeplatają się w jego wystąpieniach, czyniąc każde z nich swoistym wezwaniem do refleksji.”
Martin Luther King, Jr. (ur. 15 stycznia 1929 w Atlancie, zm. 4 kwietnia 1968 w Memphis) był pastorem baptystycznym w USA, działaczem na rzecz równouprawnienia, zniesienia dyskryminacji rasowej, laureatem pokojowej Nagrody Nobla z roku 1964, a także Człowiekiem Roku 1963 według magazynu „Time”. Zamordowany został 4 kwietnia 1968 przez przeciwników równouprawnienia Afroamerykanów.
W 1954 King został pastorem w zborze baptystycznym przy Dexter Avenue w Montgomery. Nauki w swoich kazaniach głosił, opierając się na porażkach i sukcesach innych ruchów, walczących o prawa obywatelskie, działających wówczas na południu Stanów Zjednoczonych.
1 grudnia 1955 w stolicy stanu Alabama, Montgomery, powracająca z pracy szwaczka Rosa Parks, wbrew prawu, odmówiła przeniesienia się na tylne miejsce w miejskim autobusie. Parks została aresztowana, ale zdarzenie zapoczątkowało wybuch masowych protestów i wielomiesięczny bojkot transportu publicznego. Przez rok (1955-1956) King przewodził bojkotowi autobusów miejskich w celu zniesienia segregacji rasowej. Stosował taktykę biernego oporu.
Wyrósł na największego przywódcę czarnoskórego na Południu. Stosował również taktykę walki o prawa obywatelskie Afroamerykanów polegającej na zajmowaniu przez czarnych studentów miejsc rezerwowanych dla białych w lokalach publicznych (taktyka sit-ins). Poparte to było tzw. rajdami wolności, które polegały na publicznym domaganiu się w miastach Południa zniesienia segregacji rasowej. Używano do tego celu autobusów, którymi poruszali się członkowie Kongresu Równości Rasowej.
Po wystąpieniach w Birmingham w Alabamie w 1963 sprowokował zaangażowanie się administracji J.F. Kennedy’ego w obronie praw obywatelskich Afroamerykanów. W tym samym roku poprowadził Marsz na Waszyngton (March on Washington for Jobs and Freedom). Była to demonstracja, podczas której Martin Luther King wygłosił słynne przemówienie znane później pod tytułem „Mam marzenie” (I Have a Dream). Marsz był legalny i odbył się 28 sierpnia 1963. W praktyce ograniczył się do terenu Waszyngtonu. Obok Kinga najważniejszymi jego organizatorami byli A. Philip Randolph (który podobne wydarzenie planował już w czasie II wojny światowej) i Bayard Rustin. Wzięło w nim udział kilkaset tysięcy ludzi różnych ras (choć większość stanowili Afroamerykanie), najczęściej liczbę demonstrantów szacuje się na 200-250 tys. Marsz zakończył się pod pomnikiem Lincolna, gdzie przemawiali zebrani mówcy (w tym King). Marsz na Waszyngton jest uważany za jedno z przełomowych wydarzeń w walce z segregacją rasową w Stanach Zjednoczonych. Udział w nim wzięli znani aktorzy Charlton Heston, Sidney Poitier czy Marlon Brando, pisarz James Baldwin, przed zgromadzonymi tłumami wystąpili m.in. Joan Baez i Bob Dylan.
King został zastrzelony w Memphis przez J. E. Raya, którego skazano na 99 lat więzienia. Pojawiły się jednak liczne wątpliwości związane z zamachem (błędy policji przy zabezpieczaniu miejsca przestępstwa, niewyraźne ślady Raya na broni, świadkowie twierdzący, że strzelał ktoś inny), co spowodowało powstanie teorii, że zabójstwa dokonała inna osoba, a Ray jest jedynie kozłem ofiarnym lub działał z czyjegoś polecenia (King, jako działacz społeczny, miał wielu wrogów, zarówno wśród polityków, jak i wojskowych, policji oraz służb specjalnych).
Przykłady dyskryminacji (segregacji) rasowej: oddzielne miejsca w komunikacji miejskiej, oddzielne toalety, krany z wodą, pralnie, a nawet krew do transfuzji w szpitalach, brutalne działania policji i wiele innych upokorzeń.
mł. insp. Krzysztof Łaszkiewicz, Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka
Źródło: B. Szklarski, P. Średziński, I have a dream. Słowa zburzyły mury.