Informacyjny Serwis Policyjny

W dniach 1-2 czerwca br. w Komendzie Głównej Policji odbyło się doroczne Forum pełnomocników ds. ochrony praw człowieka oraz członków zespołów ds. ochrony praw człowieka w Policji.

Jesienią 2004 roku decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych zastępca Komendanta Głównego Policji wszedł w skład delegacji Rządu RP, której zadaniem była obrona sprawozdania RP z realizacji konwencji międzynarodowej z obszaru praw i wolności człowieka. Już przygotowania do obrony wykazały wówczas luki w kompleksowym i uporządkowanym koordynowaniu tematyki przestrzegania praw człowieka w policyjnej formacji. Należało wówczas uporządkować między innymi takie płaszczyzny jak: prawidłowa reakcja na naruszenia praw człowieka, szkolenia z zakresy praw i wolności człowieka, czy też zaangażowanie do współpracy społeczeństwa obywatelskiego. Pomysłem na wypełnienie przedmiotowej luki było ustanowienie przy Komendancie Głównym Policji,  następnie w komendach wojewódzkich i szkołach policyjnych – policyjnych pełnomocników ds. ochrony praw człowieka. Stało się to w grudniu 2004 roku. Przez lata zarówno sieć pełnomocników, jak też przypisane im zadania, rozwijały się. W chwili obecnej na poziomie centralnym funkcjonuje Pełnomocnik KGP ds. Ochrony Prawa Człowieka, który jednocześnie kieruje Zespołem ds. Ochronny Praw Człowieka w Gabinecie KGP. Natomiast w terenie  swoje zadania wykonują tzw. pełnomocnicy terenowi umiejscowieni na poziomie KWP/KSP, w Centralnym Biurze Śledczym Policji, Biurze Spraw Wewnętrznych Policji, Centralnym Pododdziale Kontrterrorystycznym Policji BOA, Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji oraz w pięciu szkołach policyjnych.

Głównym zadaniem Pełnomocników jest propagowanie praw człowieka i dbanie o przestrzeganie standardów ich ochrony w jednostkach Policji a także bieżące monitorowanie działań policjantów pod kątem respektowania w swoich działaniach godności ludzkiej i przestrzegania praw człowieka oraz proponowanie rozwiązań mających na celu utrzymanie wysokich standardów w tym zakresie.

Pełnomocnicy spotykają się w ramach Forum, na ogół raz w roku w celu podsumowania roku poprzedniego i nakreślenia zadań na rok bieżący. Nie jest to zatem typowa odprawa, ale forum wymiany głosów i doświadczeń.

Tegoroczne Forum, wzorem lat poprzednich, otworzył gen. insp. Jarosław Szymczyk, Komendant Główny Policji, który podczas swojego wystąpienia wielokrotnie podkreślał wagę ochrony praw i wolności człowieka w codziennych działaniach Policji. Wielokrotnie dziękował za efektywną i pełną pasji i zaangażowania pracę sieci policyjnych pełnomocników do spraw ochrony praw człowieka oraz członków zespołów do spraw ochrony praw człowieka. Podkreślił też, że kilka ostatnich lat stało się dla Policji szczególnym wyzwaniem. Początkowo z uwagi na walkę z pandemią koronawirusa i przypisaną ustawowo Policji także rolę kontrolną wobec społeczeństwa. Doszedł do tego także kryzys na granicy z Białorusią, a aktualnie wielkie wyzwanie humanitarne i porządkowe dla Policji związane z napaścią Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Podkreślone  zostało, że wszelkie wcześniejsze działania edukacyjne, szkoleniowe, w tym wielkie zaangażowanie sieci pełnomocników ds. ochrony praw człowieka, przyczyniło się do tego, że polska Policja zdaje egzamin z człowieczeństwa, z profesjonalnego wypełniania misji, do której została powołana. Komendant Główny Policji przypomniał, że policjanci przeprowadzają miliony interwencji rocznie, a jednak zaufanie do Policji wciąż jest wysokie. Oceny społeczne świadczą, że policjanci w sposób właściwy i rzetelny wykonują swoje zadania służbowe. Oczywiście, że błędy się zdarzają, ale nie było i nigdy nie będzie dla nich miejsca, choć jest to wypadkowa tego wielkiego zaangażowania oraz wielości kontaktów ze społeczeństwem. Na koniec Szef Policji zapewnił o swoim wielkim wsparciu dla sieci pełnomocników oraz życzył owocnych obrad oraz dalszych sukcesów służbowych w obronie praw człowieka – po powrocie do jednostek Policji.

Forum moderowali – mł. insp. Krzysztof Łaszkiewicz – Pełnomocnik KGP ds. Ochrony Praw Człowieka oraz Marta Krasuska zastępująca Pełnomocnika, główny specjalista ds. ochrony praw człowieka w KGP.  Podczas dwudniowego spotkania odsumowano zmiany kadrowe, które przy okazji pokazały ewolucję w pragmatyce działań służbowej pełnomocników oraz członków zespołów ds. ochrony praw człowieka. Dużą uwagę skupino na omówieniu Sprawozdania z realizacji „Planu działalności edukacyjnej i informacyjnej (…) na lata 2021-2023” w 2021 r. Jako wyzwania i priorytety działań na 2022 r. wskazano, że jednym z wyzwań generalnych dla Sieci jest prowadzenie konsekwentnych, proporcjonalnych i uporządkowanych działań związanych z realizacją Planu. Wyzwaniem cząstkowym jest większe położenie akcentu na edukację retrospektywną, która powinna formować etyczne i moralne postawy policjantów i pracowników Policji w oparciu o odniesienia historyczne, które pokazują w jaki sposób przeciętny człowiek staje się skłonny do stosowania przemocy, tortur a nawet ludobójstwa.

Sporo uwagi poświęcono kwestią prewencji zachowań mobbingowych w  Policji. Dyskusja ekspercka na temat efektywności narzędzi prawnych w Policji w zakresie prewencji i zwalczania mobbingu w Policji pozwoliła na uporządkowanie przedmiotowej materii w kwestiach profilaktyczno-interwencyjnych. Zarekomendowano dyskusję na temat włączenia mobbingu do zasad etyki zawodowej oraz rozszerzenie treści zasad  na pracowników Policji.

Pełnomocnicy zwrócili także uwagę na wciąż możliwe do wystąpienia zakłócone relacje służbowe z uwagi na płeć. Policja, choć dynamicznie zmienia swoją strukturę zatrudnienia, to kobiety wciąż stanowią mniejszość i mogą wystąpić przypadki stereotypowego ich traktowania.

Podsumowano również szkolenia realizowane na mocy Porozumienia o współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Jednocześnie dokonano odsłony nowego pomysłu realizacji edukacji retrospektywnej w oparciu o zasoby Muzeum Katyńskiego w Warszawie. Pełnomocnicy odwiedzili Muzeum Katyńskie, w którym delegację przywitał Pan Sławomir Frątczak – Dyrektor Muzeum wraz z licznymi współpracownikami,  wskazując na przesłanie i rolę Muzeum w kontekście możliwej edukacji praw i wolności człowieka oraz etyki zawodowej, bazując na tragicznych losach osób zamordowanych przez zbrodniarzy z NKWD. Dyrektor Frątczak osobiście wcielił się w rolę przewodnika i w sposób niezwykle interesujący, pełny pasji i zaangażowania, oprowadził delegację policyjną po Muzeum omawiając zarówno zgromadzone artefakty, jak też odsłaniając kulisy powstawanie obiektu. Efektem spotkania w Muzeum stała się propozycja przeprowadzenia w Muzeum 17 września 2022 r., w rocznicę napaści sowietów na Polskę, seminarium eksperckiego pod roboczą nazwą „Zrozumieć dlaczego? – wyzwania dla prawo-człowieczej edukacji retrospektywnej w Policji i Straży Granicznej na kanwie Zbrodni Katyńskiej”.

Pełnomocnicy i członkowie zespołów ds. ochrony praw człowieka W ramach tzw. Round the table – dokonali prezentacji jednostek na temat najistotniejszych przedsięwzięć z udziałem pełnomocników/członków zespołów w 2021 i 2022 r., w tym projekty, dobre praktyki.

Tekst: mł. insp. Krzysztof Łaszkiewicz
Zdjęcia: Piotr Maciejczak, Paweł Ostaszewski „Gazeta Policyjna”