HFPC o umorzeniach spraw o posiadanie narkotyków
Liczba umorzeń spraw dotyczących posiadania nieznacznych ilości narkotyków jest nadal zbyt mała - ocenia Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Jej zdaniem konieczne jest wprowadzenie tzw. dopuszczalnych wartości granicznych dotyczących poszczególnych narkotyków.
Zapowiadany od kilku miesięcy raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (HFPC) dotyczy znowelizowanej w 2011 r. ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Wprowadzono wówczas możliwość odstąpienia, w niektórych przypadkach, od ścigania za posiadanie nieznacznej ilości narkotyków na własny użytek. Przepisy te weszły w życie pod koniec 2011 r. HFPC sprawdziła, jak stosowany jest art. 62a ustawy, który dopuszcza umarzanie tego typu spraw.
"Opracowanie stosownych wartości granicznych dla poszczególnych substancji psychoaktywnych, definiujących pojęcie ich nieznacznej ilości, stanowić będzie dokończenie procesu nowelizacji i pozwoli na umarzanie drobnych spraw związanych z posiadaniem narkotyków na jak najwcześniejszym etapie postępowania" - głosi jedna z konkluzji raportu.
Według przytoczonych w raporcie danych do momentu wejścia w życie nowelizacji, każdego roku za posiadanie narkotyków było skazywanych ponad 13 tys. osób. W 2012 r. – a więc już w nowym stanie prawnym – liczba ta spadła do 10 tys. 772 skazań. Na podstawie wprowadzonego nowelizacją przepisu prokuratorzy umorzyli 2 tys. 145 spraw w 2012 r. oraz 3 tys. 132 spraw w 2013 r.
HFPC wskazała, że pomiędzy poszczególnymi regionami kraju występują duże różnice w stosowaniu nowych przepisów. "Można nawet zaryzykować tezę, że na wschodzie Polski nowelizacja nie znalazła zastosowania w należytym stopniu" - oceniono w raporcie. Na przykład w 2013 r. prokuratura umorzyła 676 takich spraw w Warszawie i 581 w Poznaniu, natomiast w Rzeszowie 44, zaś w Białymstoku 37.
Inicjatorem nowelizacji z 2011 r. był resort sprawiedliwości. Podkreślano, że zmiana nie jest legalizowaniem posiadania narkotyków na własne potrzeby, tylko wprowadzeniem możliwości odstąpienia od ścigania w takich przypadkach. Miało to umożliwić skuteczniejsze leczenie osób uzależnionych, a jednocześnie pozwolić skuteczniej ścigać handlarzy narkotyków. Wcześniej przepisy przewidywały ściganie za każdą, nawet drobną ilość narkotyków.
Jednak, jak zauważono w raporcie, przepis umożliwiający umorzenie sprawy jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jest nieprecyzyjny. Daje on możliwość umorzenia, jeśli orzeczenie kary "byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości".
"Przesłanki, od spełnienia których zależy możliwość umorzenia postępowania na podstawie art. 62a, mają charakter ocenny i nie zostały w żaden sposób zdefiniowane" - wskazała HFPC. Na przykład w żaden sposób - jak zaznaczono w raporcie - nie zostało określone pojęcie "nieznacznej ilości" środków odurzających i substancji psychotropowych. Dlatego, jak wskazano, istnieje konieczność opracowania przez Prokuratora Generalnego stosownych wartości granicznych dla poszczególnych substancji psychoaktywnych. "W przeciwnym wypadku umorzenia postępowań dotyczących posiadania narkotyków ograniczać się mogą głównie do sprawców uzależnionych (...) nie znajdą jednak w należytym stopniu zastosowania w sprawach tzw. rekreacyjnych użytkowników" - wskazano w raporcie.
Ponadto - zdaniem autorów raportu - PG powinna wydać wytyczne dla prokuratorów mówiące o umarzaniu postępowań dotyczących nieznacznych ilości narkotyków w każdym przypadku, w którym nie zachodzą jakieś nadzwyczajne okoliczności.
Źródło: HFPC, PAP