Informacyjny Serwis Policyjny

Przygotowanie takich uregulowań i zbudowanie "szeroko rozumianego programu wsparcia i ochrony świadka" było jedną z obietnic ministra sprawiedliwości Marka Biernackiego po objęciu przez niego urzędu ponad rok temu. Biernacki przyznawał, że pomysł przygotowania ustawy narodził się, gdy kierował pracami sejmowej komisji śledczej zajmującej się sprawą porwania i śmierci Krzysztofa Olewnika.

"W obecnym stanie prawnym brakuje kompleksowych przepisów, w postaci jednolitego aktu prawnego, chroniących świadka lub pokrzywdzonego. Ich zeznania lub wyjaśnienia, obciążające sprawcę przestępstwa, powodują często zagrożenie dla zdrowia lub życia nie tylko ich samych, ale również osób im najbliższych" - wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Tymczasem - jak zauważa resort - obecne przepisy dotyczące tej tematyki "są fragmentaryczne", zaś aktualny system wsparcia dotyczy przede wszystkim świadka koronnego, czyli byłego przestępcy współpracującego z wymiarem sprawiedliwości. "Nie ma więc przepisów chroniących pokrzywdzonych i świadków przed zastraszeniem i odwetem" - dodaje MS.

Projekt odrębnej ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka do konsultacji społecznych oraz uzgodnień międzyresortowych trafił w połowie marca. Zgodnie z jego ostatnią wersją - przygotowaną w początkach lipca już po konsultacjach - przewidziane zostały trzy podstawowe rodzaje środków ochrony i pomocy dla świadków i pokrzywdzonych: ochrona na czas czynności procesowej, ochrona osobista oraz pomoc w zmianie miejsca pobytu.

Pierwszy z tych środków ma być stosowany w każdej sprawie, w której będzie istnieć ryzyko zagrożenia dla życia lub zdrowia świadka. Osobie takiej zostanie przydzielona asysta policjantów w czasie przesłuchania przed sądem, a także w drodze do i z sądu.

Dwa pozostałe typy pomocy i ochrony mają być udzielane "w przypadku wysokiego stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby chronionej" przede wszystkim w sprawach, które w I instancji rozpatrują sądy okręgowe. Chodzi więc o sprawy poważniejszych przestępstw, np. zabójstw lub przestępczości zorganizowanej.

Ochrona osobista ma polegać m.in. na stałej asyście policjantów lub obserwacji osoby ochranianej oraz miejsca jej przebywania. Z kolei w przypadku bardzo dużego zagrożenia świadka możliwa będzie jego przeprowadzka do nowego miejsca zamieszkania. Taka chroniona osoba będzie też mogła otrzymywać comiesięczną pomoc finansową na zaspokojenie potrzeb życiowych - do 3,5 tys. zł w przypadku dorosłego i do 2 tys. zł w przypadku małoletniego.

Zgodnie z projektem decyzja o udzieleniu ochrony będzie podejmowana na wniosek osoby zainteresowanej lub na wniosek sądu bądź prokuratury – ale za zgodą pokrzywdzonego lub świadka.

Nowa ustawa ma także ułatwić i uporządkować dostęp do pomocy psychologicznej dla ofiar przestępstwa i ich najbliższych. Przy wojewódzkich komendach policji mają zostać powołani koordynatorzy, do których zadań należało będzie m.in. zapewnianie współdziałania jednostek policji w udzielaniu ochrony i zapewnianie pomocy psychologicznej.

Kolejną ważną regulacją przewidzianą w projekcie ustawy jest wprowadzenie jako zasady poufności danych dotyczących miejsca zamieszkania i zatrudnienia świadka. Dane te będą zamieszczane w załączniku do protokołu z zeznaniami - do wyłącznej wiadomości prowadzącego śledztwo.

Ponadto zmiany mają wprowadzić do polskich przepisów uregulowania dwóch dyrektyw europejskich odnoszących się do wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz tzw. europejskiego nakazu ochrony. Dzięki temu nakazowi ofierze, np. przemocy domowej, objętej ochroną w jednym państwie UE zapewnia się takie same środki ochrony w pozostałych państwach Unii.

Źródło: PAP