Informacyjny Serwis Policyjny

Już za miesiąc zacznie obowiązywać nowe Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. Ponieważ dotychczas obowiązujące rozporządzenie było już zmieniane kilka razy, a zagadnienia w nim regulowane znajdują się w zainteresowaniu niemalże wszystkich kierowców, zdecydowano się na wydanie nowego aktu prawnego.

Jak podano w uzasadnieniu, § 1 ust. 1 rozporządzenia wskazuje zakres przedmiotowy, natomiast zakres podmiotowy określono w § 2 ust. 1 i 2. Zgodnie z nową regulacją do ewidencji wpisuje się tylko tych kierowców, którzy popełnili naruszenie w ruchu drogowym kierując pojazdem silnikowym lub motorowerem. Tym samym wyłączono z ewidencjonowania rowerzystów posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi. Uznano, że skoro naruszenia popełnione przez kierowców kierujących rowerem, powodujące przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów, mogą skutkować cofnięciem uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi lecz nie powodują cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdem, którym zostały popełnione, to nie powinny być one uwzględniane w ewidencji.

W porównaniu do dotychczasowej regulacji w § 2 w ust. 2 wskazano, że wpisowi do ewidencji nie podlega kierowca niebędący obywatelem polskim i nieposiadający karty pobytu. Dotychczasowe brzmienie, oparte na nieobowiązujących już przepisach ustawy o cudzoziemcach, wskazuje na kartę pobytu wydaną w oparciu o jedynie dwa rodzaje zezwoleń, tj. związku z otrzymaniem zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W aktualnym stanie prawnym, każdej osobie, której przyznano jeden z 6 tytułów pobytowych zostaje wydana karta pobytu. Zaproponowana zmiana ma skutkować uszczelnieniem systemu ewidencjonowania kierowców i uwzględnieniem w niej wszystkich kierowców, którzy posiadają kartę pobytu niezależnie od rodzaju zezwolenia jakie uzyskali.

Ponadto, mając na uwadze treść art. 130 ust. 3a prd, dla uniknięcia powtarzania przepisów ustawy, w projekcie zrezygnowano z wyartykułowania, że jego przepisy stosuje się również wobec osób mających pozwolenie do kierowania tramwajem.

W § 2 ust. 4-9 doprecyzowano i jednocześnie rozwinięto zagadnienia dotyczące sumowania punktów, gdy kierowca jednym czynem naruszył kilka przepisów ruchu drogowego, w szczególności:

1) w ust. 4 utrzymano ogólną regułę, że w razie dopuszczenia się jednym czynem kilku naruszeń przepisów ruchu drogowego, w ewidencji uwidaczniane są wszystkie naruszenia, przy czym za każde z nich przypisuje się odpowiednią liczbę punktów; dla oceny kwalifikacji kierowcy, w tym umiejętności stosowania w praktyce przepisów ruchu drogowego, nie ma znaczenia, czy kierowca dopuszczał się naruszenia konkretnych norm odrębnymi czynami, oddzielonymi od siebie w czasie, czy też naruszenia te nastąpiły w efekcie totalnego lekceważenia przez niego przepisów w ramach jednego czynu; przykładowo może to dotyczyć przypadku, w którym kierując pojazdem kierowca przekracza dopuszczalną prędkość o 35 km/h, nie korzysta z pasów bezpieczeństwa i jednocześnie nie włączył wymaganych świateł w okresie od zmierzchu do świtu – zgodnie z wykazem naruszeń powinien otrzymać liczbę punktów w wysokości 14 (6 pkt E03 + 4 pkt – G01 + 4 pkt – H09); od tej reguły przewidziano wyjątki (ust. 5-9), tak by nie sumować punktów w razie jednoczesnego naruszenia przepisów dotyczących tej samej sytuacji drogowej lub w ramach jednej organizacji ruchu w danym miejscu na drodze (np. na skrzyżowaniu);

2) w ust. 5-9 przewiduje się odstępstwo od sumowania punktów uwzględniając specyfikę dopuszczenia się jednym czynem kilku naruszeń w konkretnej sytuacji drogowej, i tak:

a) w ust. 5 pkt 1 utrzymano dotychczasową regułę, że w przypadku jednoczesnego naruszenia kilku znaków (kody od C05 do C11) punkty przypisywane są tylko za znak posiadający mniejszy znacznik liczbowy; w organizacji ruchu na danym skrzyżowaniu niejednokrotnie stosuje się kilka różnych znaków (np. znak B-2 „zakaz wjazdu”, znak F-10 ze strzałką wskazującą jazdę na wprost oraz znak P-8a); niezastosowanie się do tej organizacji ruchu wiąże się z jednoczesnym naruszeniem kilku znaków, ale w istocie dotyczy to jednej sytuacji, a więc nie ma uzasadnienia, aby przypisywać punkty za każdy z naruszonych znaków; dla uniknięcia wątpliwości wskazuje się, że w razie naruszenia kilku znaków ze wskazanej grupy, punktu przypisuje się za naruszenie tylko jednego znaku, umieszczonego w wykazie przed innymi znakami,

b) w ust. 5 pkt 2 wprowadzono regulację wyjątkową w zakresie używania świateł zewnętrznych; kierujący pojazdem, który np. jedzie bez włączonych świateł zewnętrznych po odcinku drogi o typowej infrastrukturze, w istocie nie zmienia swojej świadomości i woli co do używania świateł po wjeździe pojazdem do tunelu – nie ma więc uzasadnienia dodawanie punktów za jazdę bez wymaganych świateł po zwykłej drodze i punktów za jazdę po tej samej drodze w tunelu,

c) w ust. 6 wyjątkowa regulacja dotyczy przekroczenia dopuszczalnej prędkości – przede wszystkim regulacja ta będzie miała zastosowanie w przypadku zarejestrowania przy użyciu wideorejestratora kierującego pojazdem jadącego z niedopuszczalną prędkością, w sytuacji, gdy na danym odcinku drogi obowiązują zróżnicowane limity prędkości (wynikające np. ze znaku drogowego oraz przepisów ustawy),

d) w ust. 7 wprowadza się wyjątek dotyczący wyprzedzania tego samego pojazdu, bądź kolumny rowerów, wózków rowerowych lub kolumny pieszych– wyprzedzanie każdego pojazdu lub kolumny pieszych jest odrębnym manewrem, a więc za każdym razem kierujący pojazdem jest obowiązany upewnić się co do możliwości wyprzedzania; jeżeli jednak kierujący manewr ten rozpoczął i realizuje, może okazać się, że w wyniku błędnej oceny dochodzi do naruszenia niekiedy kilku przepisów w ramach tego samego manewru – nie ma zatem uzasadnienia do sumowania punktów za poszczególne naruszenia, uzależnione często od trudnej do przewidzenia organizacji ruchu (na jednym skrzyżowaniu może być wyznaczone przejście dla pieszych, na innym nie, przejście dla pieszych może występować z przebiegającym obok przejazdem dla rowerzystów, w innym przypadku występuje samoistnie itp.); jednakże rozpoczęcie wyprzedzania następnego pojazdu wiąże się z rozpoczęciem kolejnego manewru, wymagającym ponownie upewnienia się co do możliwości jego wykonania – w takim przypadku uzasadnione jest sumowanie punktów za naruszenie określonych przepisów za każdy manewr wyprzedzania; w szczególny sposób proponuje się odnieść do kolumny rowerów i wózków rowerowych (pojęcie to wprowadza ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o kierujących pojazdami) relatywnie nieznaczna prędkość tych pojazdów oraz zakaz wjeżdżania między te pojazdy jadące w kolumnie uzasadniają potraktowanie wyprzedzania takich kolumn w podobny sposób, jak wyprzedzanie jednego pojazdu,

e) w ust. 8 utrzymano dotychczasową regulację wskazującą sposób przypisywania punktów w razie przestępstwa drogowego (katastrofy lub wypadku drogowego) zaistniałego z racji dopuszczenia się przez kierującego określonego naruszenia – nie ma uzasadnienia, aby sumować punkty tylko ze względu fakt, że z uwagi na skutki, dane naruszenie jest kwalifikowane jako katastrofa lub wypadek drogowy,

f) w ust. 9 utrzymano sposób przypisywania punktów w razie spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, kwalifikowanego jako wykroczenie z art. 86 kw. – podobnie jak w przypadku przestępstwa drogowego, nie ma uzasadnienia by sumować punkty ze względu na zakwalifikowanie naruszenia jednocześnie jako wskazane wykroczenie; przepis jednocześnie uwzględnia sytuację, że za niektóre naruszenia, niezależnie od ich skutków, przewidziano więcej niż 6 punktów i te punkty powinny być uwidocznione w ewidencji.

W § 3 utrzymano dotychczasowe rozwiązanie określające właściwość określonych organów Policji do prowadzenia ewidencji kierowców ze względu na status kierowcy wynikający z miejsca zamieszkania. Ewidencja kierowców prowadzona jest przede wszystkim przez komendanta wojewódzkiego Policji i obejmuje ona kierowców mających miejsce zamieszkania na obszarze danego województwa. Komendant Główny Policji prowadzi ewidencję kierowców – obywateli polskich niemających stałego miejsca zamieszkania w Polsce oraz kierowców niebędących obywatelami polskimi i niemających karty stałego pobytu, jednakże tylko gdy dopuścili się naruszenia, za które jest przewidziane orzeczenie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

W § 4 uregulowano dokonywanie wpisów, utrzymując podział na wpisy ostateczne oraz wpisy tymczasowe. Generalnie powiela się dotychczasowe rozwiązania w tym zakresie. Nowe rozwiązania dotyczą Inspekcji Transportu Drogowego w związku z przejęciem przez tę instytucję niektórych zadań w zakresie nadzoru nad ruchem drogowym. Tworzone „Centrum nadzoru nad ruchem drogowym” będzie realizowało zadania związane m.in. z ustalaniem sprawców naruszeń przekraczania dopuszczalnej prędkości oraz niestosowania się do sygnałów świetlnych oraz z egzekwowaniem ich odpowiedzialności za te naruszenia. Mając na uwadze, że naruszenia dopuszczalnej prędkości stanowią znaczącą część wszystkich naruszeń, co wymaga odpowiednio wydajnego wpisywania ich do ewidencji, w § 4 ust. 11 projektu przewiduje się odstąpienie od sporządzania przez ITD kart rejestracyjnych i przekazywania ich do właściwego organu Policji (§ 4 ust. 7 i 10), o ile zapewnione jest przekazywanie danych na elektronicznym nośniku lub w drodze teletransmisji. Zastosowanie rozwiązań technicznych powinno znacząco usprawnić dokonywanie wpisów do ewidencji i ograniczyć zbędną dokumentację papierową. Należy mieć na uwadze, że ITD, prowadząc sprawy o wskazane naruszenia, będzie miało pełną ich dokumentację, a więc w przypadku zapewnienia dokonywania wpisów drogą elektroniczną nie ma żadnej potrzeby przekazywania organowi Policji karty rejestracyjnej. W razie potrzeby wynikającej np. z kwestionowania przez zainteresowanego kierowcę zasadności złożenia przez komendanta wojewódzkiego Policji wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 lit b ustawy – Prawo o ruchu drogowym, organ rozpatrujący skargę (wniosek) będzie mógł wystąpić do ITD o stosowne dokumenty.

Znacząco zmodyfikowano wykaz naruszeń oraz liczbę przypisanych punktów, określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Ze względów organizacyjno-technicznych, związanych z funkcjonowaniem systemu informatycznego zapewniającego prowadzenie ewidencji, pozostawiono dotychczasowe oznaczenia kodowe dla takich samych naruszeń, co siłą rzeczy spowodowało niezachowanie ciągłości numeracji kodów.

Dodano też m. in. nową część J „Przewóz osób”. W części tej ujęto naruszenia szeroko rozumianych przepisów o przewozie osób. Znacząca część z nich została przesunięta z dotychczasowej części I, z liczbą punków 0, niektóre jednak są przesunięte z innych części, bądź są nową redakcją. Proponowane rozwiązania mają na celu zwiększenie ochrony pasażerów.