Działalność Biura Spraw Wewnętrznych Policji w 2023 roku
Zapewnienie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania polskiej Policji wymaga ciągłego doskonalenia mechanizmów służących realizacji stawianych przed nią zadań. Istotną rolę w tym procesie odgrywa Biuro Spraw Wewnętrznych Policji, do którego zadań należy zapobieganie, rozpoznawanie i zwalczanie przestępstw wśród funkcjonariuszy i pracowników Policji, a także niektórych przestępstw popełnianych na szkodę Policji, ochrona przed pomówieniami i próbami korupcji, jak również prowadzenie działalności profilaktycznej.
Realizacja czynności procesowych w BSWP w 2023 roku
Spośród kilku tysięcy informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez policjanta, weryfikowanych każdego roku przez funkcjonariuszy BSWP w całym kraju, tylko kilka do kilkunastu procent daje podstawy do wszczęcia śledztwa. Jest to bardzo niewielki odsetek w stosunku do liczby około 100 tysięcy policjantów pełniących służbę. Ale każde przestępstwo policjanta to o jedno za dużo.
Zgromadzony przez funkcjonariuszy BSWP w 2023 r. materiał procesowy pozwolił na przedstawienie zarzutów 313 policjantom, to jest 62 funkcjonariuszom więcej niż w roku 2022.
Ogółem liczba przestępstw zarzuconych funkcjonariuszom Policji w 2023 r. wyniosła 650 i jest niższa o 913 w porównaniu do roku 2022. Jest to spowodowane przedstawieniem 829 zarzutów w jednym z prowadzonych śledztw w 2022 r.
W 2023 r. przedstawiono zarzuty 4 pracownikom Policji, co w porównaniu z 2022 r. stanowi liczbę mniejszą o 10 osób.
Liczba przestępstw zarzuconych pracownikom Policji w 2023 r. w porównaniu z rokiem 2022 zmniejszyła się o 46.
Zgromadzone i przekazane do prokuratury materiały z wnioskiem o wszczęcie postępowań przygotowawczych w 2023 roku pozwoliły na wszczęcie 169 postępowań, co w stosunku do 2022 roku stanowi spadek o 40 postępowań przygotowawczych.
Zaangażowanie Biura Spraw Wewnętrznych Policji w działania profilaktyczne w 2023 roku
Świadomość wysokich kosztów jakie ponosi Policja w przypadku naruszeń prawa przez jej funkcjonariuszy czy pracowników, poczynając od środków poniesionych na kształcenie, szkolenie i doskonalenie zawodowe funkcjonariuszy, poprzez koszty wizerunkowe, aż do utraty zaufania publicznego, skłania do stałego intensyfikowania działań profilaktycznych oraz realizacji zadań w zakresie zapobiegania, rozpoznawania i zwalczania przestępstw popełnianych na szkodę Policji. I tak funkcjonariusze BSWP prowadzili zajęcia profilaktyczne dla słuchaczy szkół Policji - w szczególności skierowane do uczestników szkolenia zawodowego podstawowego, odbywali spotkania z kadrą kierowniczą jednostek organizacyjnych Policji oraz prowadzili spotkania i szkolenia dla policjantów i pracowników tych jednostek (w tym w ramach lokalnego doskonalenia zawodowego). W 2023 r. przeprowadzono łącznie 34 szkolenia dla słuchaczy szkół Policji, to jest o 6 więcej niż w 2022 r. Policjanci BSWP przeprowadzili również 462 spotkania z kadrą kierowniczą oraz szkolenia dla policjantów i pracowników jednostek organizacyjnych Policji, co w porównaniu z rokiem 2022 stanowi liczbę mniejszą o 117.
Realizacja zadań zleconych przez Inspektora Nadzoru Wewnętrznego w MSWiA
W 2023 r. Biuro Spraw Wewnętrznych Policji realizowało również zadania na rzecz Inspektora Nadzoru Wewnętrznego w MSWiA, m.in. wobec funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa i Państwowej Straży Pożarnej, któremu przekazano materiały, informacje, analizy i stanowiska Komendanta BSWP w zleconym zakresie, a także materiały i informacje mogące mieć istotne znaczenie dla sprawowania nadzoru przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, w tym wyniki 4160 dokonanych sprawdzeń.
Zagrożenie przestępczością policjantów w priorytetowych obszarach w 2023 r.
Korupcja i inne przestępstwa w obszarze zagrożeń związanym z pełnieniem służby na drogach
Największe zagrożenie pod tym względem występuje od lat w służbie ruchu drogowego. Tu odnotowuje się najwięcej przestępstw o charakterze korupcyjnym popełnianych przez policjantów. Polegają one przeważnie na przyjmowaniu korzyści majątkowych w zamian za odstąpienie od ukarania, lub zmianę kwalifikacji wykroczenia, fałszowaniu oraz poświadczaniu nieprawdy w dokumentacji służbowej, dotyczącej zdarzeń drogowych, współdziałaniu z osobami czy podmiotami w celu wyłudzenia odszkodowań komunikacyjnych.
W 2023 r. 37 funkcjonariuszom Policji przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstw związanych z pełnieniem służby na drogach. W 2022 r. zarzuty dotyczące przedmiotowej kategorii przestępstw ogłoszono 21 policjantom. Łącznie w 2023 r. prokuratura przedstawiła 105 zarzutów popełnienia przestępstw w związku z kontrolą ruchu drogowego i obsługą zdarzeń drogowych. Liczba ta wzrosła w odniesieniu do roku 2022 o 59 zarzutów.
Ujawnianie materiałów i informacji stanowiących tajemnicę służbową osobom nieuprawnionym
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji, polegające na ujawnieniu przez funkcjonariusza Policji osobie nieuprawnionej informacji, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, w tym także niejawnej, stanowią samoistne przestępstwa, a często towarzyszą różnym przejawom przestępczości w środowisku policyjnym i przybierają różne formy. Jest to zarówno ujawnianie przypadkowym osobom „sensacyjnych” szczegółów z prowadzonych spraw i interwencji własnych (nagrywanych telefonem komórkowym i rozsyłanych), jak również ujawnianie i sprzedaż informacji dziennikarzom, detektywom, firmom zajmującym się holowaniem aut i pośrednikom ubezpieczeniowym, czy celowe ostrzeganie środowiska przestępczego przed planowanymi działaniami Policji.
W przypadku przestępstw przeciwko ochronie informacji należy stwierdzić, że liczba policjantów, którym przedstawiono zarzuty w 2023 r. zmniejszyła się w stosunku do roku 2022 o 6. Policjantom tym przedstawiono w 2023 r. łącznie 106 zarzutów popełnienia tego typu przestępstw. Liczba ta zmniejszyła się w stosunku do roku 2022 o 900 zarzutów. Należy w tym miejscu dodać, że tak duża liczba przestępstw zarzucanych policjantom związanych z pozyskaniem i ujawnieniem informacji w 2022 r. spowodowana była przedstawieniem 829 zarzutów w jednym z prowadzonych śledztw. Mając to na względzie należy stwierdzić, że w 2023 r. zarówno liczba policjantów, którym przedstawiono zarzuty w tej kategorii przestępstw jak i liczba przestępstw zarzucanych funkcjonariuszom Policji utrzymała się na poziomie porównywalnym do roku 2022.
Udział policjantów w przestępczości narkotykowej
W 2023 r. 20 funkcjonariuszom Policji przedstawiono 38 zarzutów popełnienia przestępstw spenalizowanych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. W 2022 r. w obszarze przestępczości narkotykowej prokuratury przedstawiły 25 zarzutów 15 policjantom.
W 2023 r. stwierdzono wzrost liczby funkcjonariuszy Policji, którym przedstawiono zarzuty związane z udziałem w zorganizowanych grupach przestępczych. O ile w ubiegłych latach można było zaobserwować w tym obszarze tendencję spadkową, to w ubiegłym roku odnotowano wzrost w stosunku do roku 2023 o 275%.
Spośród 15 funkcjonariuszy, którzy w 2023 r. usłyszeli zarzuty popełnienia przestępstwa dotyczącego udziału w zorganizowanej grupie przestępczej lub związku przestępczym, stypizowanego w art. 258 kk., 11 z nich to funkcjonariusze Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w Tomaszowie Lubelskim. Naczelnikowi tej komórki organizacyjnej przedstawiono zarzut założenia zorganizowanej grupy przestępczej mającej za cel popełnianie przestępstw o charakterze korupcyjnym oraz kierowania jej działaniami. Dziesięciu funkcjonariuszom natomiast przedstawiono zarzuty udziału w tej grupie.
Priorytetowe kierunki działań BSWP oraz podejmowane inicjatywy na rzecz Policji
Działania Biura Spraw Wewnętrznych Policji w 2024 roku ukierunkowane będą na utrzymanie priorytetów z roku 2023, tj.: zapobieganie i zwalczanie przestępczości narkotykowej i przestępczości korupcyjnej wśród funkcjonariuszy wykonujących zadania w zakresie kontroli ruchu i obsługi zdarzeń drogowych.
W pierwszym ze wskazanych priorytetów w 2023 r. odnotowano wzrost liczby policjantów, którym przedstawiono zarzuty za przestępstwa narkotykowe o 25% w stosunku do roku ubiegłego. W przypadku przestępczości korupcyjnej wzrost ten wyniósł 76%. Można więc stwierdzić, że obszary zagrożeń wytypowane w 2023 r. niewątpliwie wymagają intensyfikacji działań w zakresie ich rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania w bieżącym roku. Należy zauważyć, że w przypadku dwóch wskazanych obszarów zagrożenie tego typu przestępczością jest większe, aniżeli wskazane. Wynika to z faktu, że Biuro Spraw Wewnętrznych Policji w 2023 r. przekazało do prokuratury materiał dowodowy uzyskany w ramach realizowanych czynności operacyjno – rozpoznawczych, który pozwoli na przedstawienie zarzutów kolejnym funkcjonariuszom Policji, zarówno za przestępstwa narkotykowe jak i korupcyjne.
Zgodnie z poleceniem Komendanta Głównego Policji inspektora Marka Boronia, który bardzo duży nacisk kładzie na tak istotne oddziaływanie prewencyjne, w 2024 r. BSWP kontynuować będzie działania związane z realizacją zadania w ramach „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”. Będą one prowadzone poprzez czynności o charakterze prewencyjnym - profilaktykę dotyczącą korupcji, oszustw i innych nadużyć na szkodę Policji, weryfikację otrzymywanych sygnałów dotyczących zagrożeń w obszarze procesu modernizacji Policji, czynności wykrywcze ukierunkowane na ujawnianie ewentualnych przestępstw w tym obszarze.
W 2023 r. funkcjonariusze Biura Spraw Wewnętrznych Policji w dalszym ciągu realizowali zajęcia w ramach lokalnych planów doskonalenia zawodowego poszczególnych jednostek organizacyjnych Policji w tematyce związanej z zapobieganiem korupcji. Jest to efekt przystąpienia BSWP w 2019 r. do realizacji rekomendacji dotyczących Policji zawartych w Raporcie Ewaluacyjnym V rundy ewaluacyjnej Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO).
W minionym roku w BSWP kontynuowano współpracę z kierownikami jednostek organizacyjnych Policji każdego szczebla, wskazując na konieczność szybkiego reagowania, po to by uczulić i wzmóc wymianę informacji dotyczących niezwłocznej reakcji dyscyplinarnej bądź administracyjnej wobec podległych policjantów, niezależnie od prowadzonych czynności bądź realizowanych spraw. Jak pokazuje statystyka, działania te poskutkowały przekazaniem przełożonym dyscyplinarnym w 2023 r. 60 informacji, co w porównaniu z rokiem 2022 stanowi o 31 więcej informacji przekazanych przełożonym.
W 2024 r. w Biurze Spraw Wewnętrznych Policji w dalszym ciągu realizowane będą działania profilaktyczne, polegające na uczestnictwie w odprawach i spotkaniach z udziałem kadry kierowniczej poszczególnych garnizonów oraz prowadzeniu szkoleń dla funkcjonariuszy (w tym nowo wstępujących do Policji) i pracowników Policji w formie spotkań.
Podsumowanie
Komendant Główny Policji inspektor Marek Boroń niezwłocznie po objęciu stanowiska zapowiedział transparentność i otwartość działań Policji. Dotyczy to również tak trudnego obszaru jakim są zadania realizowane przez BSWP w walce z wszelkimi przejawami nieprawidłowości w Policji i przeciwdziałanie zagrożeniom. Nie ma zgody na to by policyjny mundur nosili przestępcy. W związku z tym Komendant Główny Policji ogromny nacisk kładzie na profilaktykę i działania z tym związane po to, by przeciwdziałać zagrożeniom, podnosić świadomość policjantów i pracowników Policji w zakresie obszarów zagrożeń, wskazywać sposoby radzenia sobie w sytuacjach korupcyjnych, kształtować właściwe postawy wśród przełożonych poprzez właściwe reakcje na informacje o nieprawidłowościach i działania zaradcze, by wypracowane mechanizmy przeciwdziałania nieprawidłowościom i reagowanie na nie sukcesywnie ograniczały skalę niekorzystnych zjawisk odnoszących się do funkcjonowania Policji.
Dlatego w dobie aktualnych zagrożeń główny nacisk i duże znaczenie kładzie się na działania w celu zapewnienia ochrony policjantom nadzorującym bezpieczeństwo w ruchu drogowym przed próbami korumpowania, jak również przed zagrożeniem ostatnich lat jakim jest także przestępczość związana z narkotykami. Biorąc pod uwagę szerszy dostęp do substancji odurzających, liberalne podejście do tego problemu w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodych ludzi, profilaktyka winna być skierowana również do nowo wstępujących do służby policjantów. Zgodnie z poleceniem Komendanta Głównego Policji Biuro Spraw Wewnętrznych Policji w 2024 r. kontynuować będzie w tym obszarze działania profilaktyczne, rozpoznawcze i wykrywcze.
W Policji nie ma miejsca na osoby niegodne policyjnego munduru i będą one z jej szeregów konsekwentnie eliminowane. Nie ma zgody jednak również na to, żeby policjanci padali ofiarami bezpodstawnych pomówień. Pamiętać należy, że BSWP zajmuje się też ochroną prawną funkcjonariuszy i zgodnie z poleceniem Pana Komendanta, opinia publiczna także będzie informowana o tego typu przypadkach, aby osoby pomawiające przestały czuć się bezkarne, a dobre imię pomawianych policjantów zostało oczyszczone.
(mw / BSWP)